Araç Değer Kaybı

Araç Değer Kaybı Nedir?

Araç değer kaybı genel anlamıyla aracın hasarsız ikinci el rayiç bedeli ile hasarlı ikinci el rayiç bedeli arasındaki fark anlamına gelmektedir. Araç sahipleri kusursuz veya daha az kusurlu olmaları halinde kusurlu olan taraftan söz konusu değer kaybını talep edebilmektedirler. Araç her ne kadar hasar sonrasında tam bir onarım görmüş ve görünüşte eski halinden farksız olmuş hatta çalışma aksamında da hiçbir problem olmamış olsa da ikinci el rayiç bedeli söz konusu kriterlere bakmaksızın değer kaybına uğramaktadır. Araç sahipleri ise araçlarının uğramış oldukları değer kaybını, haksız fiile sebebiyet veren taraftan isteyebilme imkânına sahiptir. Peki, araç sahipleri araç değer kaybını talep ederken hangi yolları izlemeleri gerekmektedir? Öncelikle araç sahipleri değer kaybı istemlerinin belli sürelere tabi olduğunu unutmamalıdır. Bu talepler ise kusurlu olan tarafın sigorta şirketinden istenebileceği gibi kusurlu olan tarafın sigortası yoksa araçta meydana gelen değer kaybı; araç sahibi veya ruhsat sahibinden de istenebilir. Ancak dikkat edilmesi gereken bir husus da şudur ki araç değer kaybı kaskodan istenemez.

Araç Değer Kaybı Nasıl Hesaplanır?

Yargıtay’ın bu konudaki çeşitli içtihatları incelendiğinde araçtaki hasarın tam onarılmasının ardından ikinci el rayiç bedeli ve hasarsız ikinci el rayiç bedeli arasındaki fark araç değer kaybı olarak kabul edildiği hesaplama yöntemleri mevcuttur. Ancak kanun bu hesaplama yöntemine netlik kazandırmış ve hesaplama yapılırken hangi kriterlerin esas alınması gerektiğini belirtmiştir.

*Hasar büyüklük tanımları

Görüldüğü üzere araç değer kaybının hesaplanmasında kanun pek çok kriter öngörmüştür. Bu kriterlerin tek amacı ise objektif bir sınır belirlemektir.

2020 yılı Mart değişikliği ile artık araç değer kaybı tazminatı istenilebilmesi için aracın kilometresinin belli bir eşik değerin altında olması şartı kaldırılmıştır. 2020 yılında yapılan bu değişikliğe kadar 165.000 kilometrenin üzerindeki araç sahiplerinin araç değer kaybını isteyebilme yolu kapalıyken artık bu sınırlama kaldırılmıştır; artık 2020 Nisan ayından sonra yapılan poliçelerde geçerli olmak üzere araç sahipleri araç kilometrelerine bakılmaksızın araç değer kaybı isteminde bulunabilecektir.

Araç Değer Kaybı Kapsamı Dışında Kalan Durumlar Nelerdir?

• İşletilme halinde olmayan araçların sebep olacağı zararlar,
• Hak sahibinin kendi kusuruna denk gelen tazminat talepleri,
• İlgililerin, sigortalının sorumluluk riski kapsamında olmayan tazminat talepleri,
• Sigortalının, eşinin, sigortalının usul ve fürunun, sigortalıya evlat edinme ilişkisiyle bağlı olanların, sigortalının birlikte yaşadığı kardeşlerinin, mallarına gelen zararlar sebebiyle ileri sürebilecekleri talepler,
• Destekten yoksun kalan hak sahibinin, sigortalının sorumluluk riski kapsamında olmayan destek tazminatı talepleri ile destekten yoksun kalan hak sahibinin, sigortalının sorumluluk riski kapsamında olmakla beraber destek şahsının kusuruna denk gelen destek tazminatı talepleri,
• Zarar görenlerin beraberinde bulunan bagaj ve benzeri eşya dışında, sigortalı araçta veya bu araç vasıtasıyla çekilen römorkta/yarı römorkta taşınan eşyanın uğrayacağı zararlardan dolayı sigortalıya karşı ileri sürülecek talepler,
• Manevi tazminat talepleri,
• Sigortalının, Karayolları Trafik Kanunu uyarınca eylemlerinden sorumlu tutulduğu kişilere karşı yöneltebileceği talepler,
• Sigortalının aracına veya bu araç vasıtasıyla çekilen römorklara ve yarı römorklara veya çekilen araçlara gelecek zararlar nedeniyle ileri sürülecek talepler,
• Çalınan veya gasp edilen araçların sebep oldukları ve Karayolları Trafik Kanununa göre sigortalının sorumlu olmadığı zararlar, aracın çalındığını veya gasp edildiğini bilerek binen kişilerin zarara uğramaları nedeniyle ileri sürülecek talepler ile çalan ve gasp eden kişilerin talepleri
• Motorlu bisikletlerin kullanılmasından ileri gelen zararlar,
• 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanununda belirtilen terör eylemlerinde ve bu eylemlerden doğan sabotajda kullanılan araçların neden olduğu ve 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununa göre sigortalının sorumlu olmadığı zararlar ile aracın terör eylemlerinde kullanıldığını veya kullanılacağını bilerek binen kişilerin zarara uğramaları nedeniyle ileri sürecekleri talepler, aracı terör ve buna bağlı sabotaj eylemlerinde kullanan kişilerin talepleri,
• Motorlu araç kazalarından dolayı toprak, yeraltı suları, iç sular, deniz ve havanın kirlenmesi ya da kirlenme tehlikesi nedeniyle temizleme, toplanan atıkların taşınması ve bertaraflı masrafları ile biyolojik çeşitlilik, canlı kaynaklar ve doğal yaşama verilen zararlar nedeniyle bozulan çevrenin yeniden oluşturulması ile ilgili çevresel zararlardan ileri gelen talepler,
• Gelir kaybı, kâr kaybı, iş durması ve kira mahrumiyeti gibi zarar verici olguya bağlı olarak oluşan yansıma veya dolaylı zararlar nedeniyle yöneltilecek tazminat talepleri,
• İlgili mevzuatla genel hükümlere tâbi kılınan talepler,
• Cezai kovuşturmadan doğan tüm giderler ile idari ve adli para cezaları,
• Bu Genel Şart ve ekleri ile tanımlanan teminat içeriği dışında kalan talepler.

Değer Kaybı Başvurusu Nasıl Yapılır, Gerekli Belgeler Nelerdir?

• Trafik Kazası Tespit Tutanağı resmi tasdikli sureti veya taraflar arasında tutulmuş kaza tespit tutanağı, varsa ifade tutanakları veya görgü tespit tutanakları,
• Mağdur araca ait ruhsat,
• Varsa hasarlı araç resimleri,
• Mağdur araç sahibine/zarar gören üçüncü şahsa ait banka hesap bilgileri (banka – şube adı, Iban numarası).
• Değer kaybı talep beyanı,
• Maddi hasara ilişkin ekspertiz yapıldıysa değer kaybı ekspertiz raporu
• Aracın kilometresini gösterir belge

Araç Değer Kaybı Davası Nasıl Açılır?

Araç sahipleri tam kusurlu olmadıkları sürece değer kayıplarını 2 yolla talep edebilirler.

1. Dava yoluyla
2. Sigorta tahkim komisyonun başvuru yolu ile

Dava Yolu İle

Dava açan taraf araç değer kaybının karşılanmasını sigorta şirketinden talep etmesi halinde bu talepleri için Asliye Ticaret Mahkemelerinde dava açması gerekmektedir Şayet söz konusu taleplerini araç sahibi veya ruhsat sahibinden talep ediyorsa bu halde davasını Asliye Hukuk Mahkemelerinde açması gerekmektedir.

Motorlu araç kazalarından doğan zararların tazminine ilişkin talepler, zarar görenin, zarar ve tazminat yükümlüsünü öğrendiği tarihten başlayarak iki yıl ve herhalde, kaza gününden başlayarak on yıl içinde zamanaşımına uğrar.

Dava, cezayı gerektiren bir fiilden doğar ve ceza kanunu bu fiil için daha uzun bir zamanaşımı süresi öngörmüş bulunursa, bu süre tazminat talepleri için de geçerlidir.

Araç Değer Kaybı Davası Zamanaşımı

Zamanaşımı, tazminat yükümlüsüne karşı kesilirse, sigortacıya karşı da kesilmiş olur. Sigortacı bakımından kesilen zamanaşımı, tazminat yükümlüsü bakımından da kesilmiş sayılır.

Motorlu araç kazalarında tazminat yükümlülerinin birbirlerine karşı rücu hakları, kendi yükümlülüklerini tam olarak yerine getirdikleri ve rücu edilecek kimseyi öğrendikleri günden başlayarak iki yılda zamanaşımına uğrar.

Sigorta Tahkim Komisyonuna Başvuru Yolu İle

Sigorta tahkim komisyonuna başvuran araç sahipleri değer kaybı talepleri ilgili mevzuatında önceden belirlenen formül, yöntem veya ölçütlere göre başvuru sahibinin isteğine bağlı olarak, Komisyonun danışmanlık hizmetleri çerçevesinde raportörler tarafından sonuçlandırılır. Bu kapsamda yer alan dosyalar için raportörler tarafından komisyon listesine kayıtlı sigorta eksperlerinden sıra usulüne göre danışmanlık hizmeti alınır. Bu çerçevede hazırlanacak raporlar, ilgili mevzuatına uygun hesaplama yapıldığı belirtilmek suretiyle raportörler tarafından onaylanarak sonuçlandırılır. Buna rağmen, başvuru sahibi tarafından hakeme gidilmesinin talep edilmesi halinde hakemler tarafından yeniden bilirkişi tayin edilemez. Bu fıkra çerçevesinde verilecek danışmanlık hizmeti için, sigorta eksperlerine ödenecek ücret ile Komisyonun belirleyeceği başvuru ücreti başvuru yapanlardan alınır. Ücret ve masraf payı maktu olarak Komisyon tarafından önerilir ve Hazine ve Maliye Bakanlığı’nca onaylanır.

Raportör dosyaya ilişkin incelemesini on beş gün içinde tamamlamak zorundadır. Ön inceleme ile sonuçlandırılamayan başvurular için rapor hazırlanır. Büroda incelenen uyuşmazlıklara ilişkin rapor, gerekli görülen hallerde dosyayla birlikte derhal Komisyon merkezine iletilir.

Komisyon merkezinde, öncelikle uyuşmazlığın çözümü için heyet oluşturulmasının gerekliliği incelenir. Ancak, uyuşmazlık konusu miktar on beş bin Türk Lirası ve üzerinde olduğu durumlarda heyet oluşturulması zorunludur. Listede hukukçu bulunması halinde, en az biri hukukçu olacak şekilde, en az üç kişiden oluşan heyet, kararını çoğunlukla verir.

Zarar görenin, zorunlu mali sorumluluk sigortasında öngörülen sınırlar içinde dava yoluna gitmeden önce tazminat ödemelerinde istenecek belgelerin tamamı ile birlikte ilgili sigortacıya yazılı başvuruda bulunması gerekir.

Sigortacının başvuru tarihinden itibaren en geç on beş gün içinde başvuruyu yazılı olarak cevaplamaması veya verilen cevabın talebi kısmen veya tamamen karşılamadığına ilişkin uyuşmazlık olması hâlinde ya da tazminat tutarında anlaşma sağlanamadığı hallerde sigortacının merkez veya şubesinin veya sigorta sözleşmesini yapan acentenin bulunduğu yer mahkemelerinde, kazanın meydana geldiği yer mahkemesinde ya da zarar görenin ikametgâhının bulunduğu yer mahkemesinde dava açılabileceği gibi uyuşmazlığın çözümü için Sigorta Tahkim Komisyonuna da başvurulabilir.

Araç değer kaybı sorgulama nasıl yapılır?

Araç sahipleri kendi araçlarının araç değer kaybı sorgulama işlemini e-devlet üzerinde araç hasar kaydı ile yapabilmektedir.

Ancak sorgulama yapmak istedikleri araç kendilerinin olmaması halinde sorgulamayı 5664’e mesaj gönderme yoluyla araç hasar kaydını sorgulayabilirler. Kişi sorgulamak istedikleri aracın değişen parça sayısını sorgulamak istediği takdirde PARCA yazıp boşluk bırakarak aracın plakasını veya şasi numarasını yazmak suretiyle 5664’e mesaj gönderdiğinde kolaylıkla değişen parça sayısını ve değerlerini görebilirler

Araç Değer Kaybı Tazminatı Ne Kadar?

Araç değer kaybı tazminatının miktarı için belli bir değer öngörmek söz konusu değildir. Tazminat miktarı dava açıldıktan sonra kanunun belirlediği hesaplama yöntemlerine uygun olarak bilirkişilerce hesaplanarak belirlenir. Ancak daha önceden de belirttiğimiz gibi bilirkişi kanunun belirlediği kriterlere uygun olarak araç değer kaybını hesaplamak zorundadır. Mahkeme araç değer kaybının takdirini yaparken aracın hasarsız 2. El rayiç bedeli ve onarılmış 2. El rayiç bedeli arasındaki farkı da göz önünde bulundurur.

Sigorta şirketinin sigortalıya rücu ettiği haller;

1. Tazminatı gerektiren olay, sigortalının veya eylemlerinden sorumlu olduğu kişilerin kasti bir hareketi veya ağır kusuru sonucunda meydana gelmiş ise,
2. Tazminatı gerektiren olay, aracın ilgili mevzuat hükümlerine göre gereken ehliyetnameye sahip olmayan veya geçerliliğini yitirmiş sürücü sertifikasına sahip ya da ehliyetine geçici/sürekli el konulmuş kimseler tarafından sevk edilmesi veya trafik kurallarının ihlali sonucunda meydana gelmiş ise,
3. Aracın, uyuşturucu madde veya ilgili mevzuatta belirlenen seviyenin üzerinde alkollü içki almış kişilerce veya aynı mevzuatta alkollü içki alamayacağı belirtilen kişilerce alkollü içki alınmak suretiyle kullanılması sırasında meydana gelen zararlar,
4. Tazminatı gerektiren olay, yolcu taşımaya ruhsatlı olmayan araçlarda yolcu taşınması veya yetkili makamlarca tespit edilmiş olan istiap haddinden fazla yolcu veya yük taşınması veya patlayıcı, parlayıcı ve tehlikeli maddeleri taşıma ruhsatı bulunmayan araçlarda, bu maddelerin parlama, tutuşma ve infilakı yüzünden meydana gelmiş ise,
5. Sigortalının rizikonun gerçekleşmesi halinde yükümlülükleri yerine getirmemesinden dolayı zarar ve ziyan miktarında bir artış olursa,
6. Tazminatı gerektiren olayın aracın çalınması veya gasp edilmesi sonucunda olması halinde, çalınma veya gasp edilme olayında sigortalının kendisinin veya eylemlerinden sorumlu olduğu kişilerin kusurlu olduğu tespit edilirse,
7. Bedeni hasara neden olan trafik kazalarında sigortalının veya eylemlerinden sorumlu olduğu kişilerin,  tedavi veya yardım amaçlı sağlık kuruluşuna gitme, can güvenliği nedeniyle uzaklaşma gibi zorunlu haller hariç olmak üzere, olay yerini terk etmesi veya kaza tutanağı, alkol raporu vb. kazanın oluş koşullarına ilişkin gereken belgelerin düzenlenmesi yükümlülüğüne aykırı davranması halinde,

Sigortacı rücu sebeplerine dayanarak tazminat sürecini geciktiremez ve bu sebeplere dayalı bilgi ve belgeyi hak sahibinden talep edemez.

Yargıtay Kararları

Kaynakça

AUZEF Bankacılık ve Sigortacılık Önlisans Ders Notu

31074 sayılı TEBLİĞ Hazine ve Maliye Bakanlığından: Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk -Sigortası Genel Şartlarında Değişiklik Yapılmasına Dair Genel Şartlar

29355 sayılı TEBLİĞ Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası Genel Şartları