resmi vasiyetname

Resmi Vasiyetname

Genel Olarak

Resmi vasiyetname, TMK kapsamında 532. maddede “Noter, sulh hakimi ya da yetkili resmi memur önünde iki tanığın katılmasıyla yapılan vasiyetnamelere, resmi vasiyetname denir. Yetkili resmi memura, yabancı ülkelerdeki Türk konsoloslukları ya da yazı işleri müdürü örnek gösterilebilir. Resmi vasiyetname nerede yapılır sorusunun cevabı ise şu şekildedir; vasiyetname yetkili resmi memur önünde yapılır. Buna noter örnek verilebilir. Noter huzurunda yapılır. Resmi vasiyetname TMK m.596 kapsamında açılması ile ilgili olarak hükmü şöyledir: “Vasiyetname, geçerli olup olmadığına bakılmaksızın, tesliminden başlayarak bir ay içinde miras bırakanın yerleşim yeri sulh hakimi tarafından açılır.” Resmi vasiyetnamenin açılması noter huzurunda yapılır. Bu sulh hukuk hakimliğine bildirilir. Sulh hukuk mahkemesi dava açılması halinde mirasçılara tebligat gönderir.

Resmi Vasiyetname Nedir?

Resmi vasiyetname; miras bırakan tarafından okunarak ve imzalanarak düzenlenen vasiyetname ve miras bırakan tarafından okunmadan ve imzalanmadan düzenlenen vasiyetname olarak ikiye ayrılır. İkisi de ikişer safhadan oluşur. Miras bırakan tarafından okunarak ve imzalanarak düzenlenen resmi vasiyetnamenin birinci safhasında miras bırakan son arzularını resmi memura bildirir. Bu bildiri yazılı veya sözlü şekilde olabilir. Resmi memur, miras bırakanın son arzularını bizzat yazar veya yazdırır ve okuması için miras bırakana verir. Miras bırakan metni okur ve imzalar ardından resmi memur imzalar ve tarih atar. Burada resmi vasiyetname geçerlilik şartları; tarihin atılması ve metni imzalamadan önce miras bırakanın metni okumasıdır. İmzaların hepsinin el yazısıyla olması şarttır. Resmi memurun imzasının miras bırakanın imzasını da kapsayacak şekilde metnin altında olması gerekmektedir. Resmi vasiyetname tanık ile beraber ikinci safha ile devam eder. İkinci safha tanıklar huzurunda gerçekleşir.  Tanıklar birlikte katılmalıdır. Miras bırakan tanıkların önünde vasiyetnameyi okuyup metnin son arzularına uygun olduğunu beyan etmelidir. Tanıklar miras bırakanın beyanı huzurlarında yaptığını ve onu ölüme bağlı tasarrufta bulunmaya ehil gördüklerini şerh verip, el yazısıyla imzalamalıdırlar [TMK m.534/2].

Miras bırakan tarafından okunmadan ve imzalanmadan yapılan resmi vasiyetnamelerde, miras bırakan son arzularını yazılı ya da sözlü olarak resmi memura bildirir. Noterin bunları yazdırması ya da yazdırmasıyla birinci safha biter. İkinci safha tanıkların hazır bulunmasıyla başlar. Noter tanıklar önünde vasiyetnameyi sesli okur. Bu da resmi vasiyetname geçerlilik şartlarından biridir. Miras bırakan tanıklar önünde vasiyetnamenin son arzularına uygun olduğunu açıklar. Bu açıklama miras bırakanın atacağı imzanın yerini tutar. Noter ve tanıklar metni imzalar ve bu şekilde vasiyetname tamamlanmış olur. Resmi vasiyetname nedir sorusuna cevap verdikten sonra şimdi de şartlarına ve tanık konularına cevap arayabiliriz.

Şartları Nedir

Vasiyetname, miras bırakanın son istek ve mal paylaştırmalarını kanuna uygun olarak yazılı ve sözlü olarak beyan etmesidir. Vasiyetname; el yazılı vasiyetname, sözlü vasiyetname ve resmi vasiyetname olmak üzere üçe ayrılır. Resmi vasiyetname resmi yazılı geçerlilik şekline tabiidir. Resmi vasiyetname yapmanın şartları ise miras bırakanın ayırt etme gücüne sahip olması ve 15 yaşını doldurmuş olmasıdır [TMK m.502]. Ayırt etme gücüne sahip olmayanlar hiçbir şekilde resmi vasiyetname düzenleyemezler. Resmi vasiyetname yaparken sağlık raporu alınmasına gerek yoktur. Bu bir geçerlilik şartı değildir. Fakat vasiyetname açıldıktan sonra çıkabilecek problemleri önlemek için – resmi vasiyetname iptali yoluna gidilmemesi için- resmi vasiyetname sağlık raporu alınabilir.

Tanıklar

Türk Medeni Kanunu resmi vasiyetnameye tanık olarak katılacak kişilerde bazı özellikler olmasını istemiştir. Resmi vasiyetname TMK ilgili kanun maddesinden de anlaşılacağı üzere iki tanığın katılımıyla yapılır. Her iki tanık da aynı anda resmi memur önünde hazır bulunmalıdır. Okuma yazma bilen, fiil ehliyetine sahip olan, ceza mahkemesi kararıyla kamu hizmetinden yasaklı olmayan ve miras bırakanın eşi, üstsoyu, altsoyu, kardeşleri ve bu kişilerin eşleri olmayan herkes tanık olabilir. Tanık olan kişiler miras bırakanla beraber resmi memurun karşısında miras bırakanın yazdırdığı metnin miras bırakanın son arzularına uygun olduğunu beyan etmelidir. Tanıkların kanunda belirtilen özelliklere sahip olması resmi vasiyetname geçerlilik şartlarından biridir.

Resmi Vasiyetname Tanık Yasakları

Resmi vasiyetnamede mutlak katılma yasağı söz konusudur. Fiil ehliyeti bulunmayanlar, ceza mahkemesi kararıyla kamu hizmetinden yasaklı olanlar ve okuryazar olmayanlar hiçbir resmi vasiyetnameye tanık olarak katılamazlar. Buna mutlak katılma yasağı denir. Miras bırakanın eşi, üstsoy, altsoy kan hısımları, kardeşleri ve bu kişilerin eşleri sadece miras bırakanın vasiyetnamesine tanık olarak katılabilirler. Buna da nisbi katılma yasağı denir. Katılan memur ve tanığa, bunların üstsoy ve altsoy kan hısımlarına, kardeşlerine ve bu kişilerin eşlerine o vasiyetname ile kazandırmada bulunulmaz [TMK m.536/2]. Kazandırma yapılırsa lehine kazandırma yapılan ölüme bağlı kazandırma yani sadece ilgili madde iptal edilir. Buna kazandırma yasağı denir. Resmi vasiyetname tanık yasakları bu şekildedir.

Resmi Vasiyetname Nasıl Bozulur?

Resmi vasiyetname ile ilgili birçok konuyu ele aldıktan sonra bir de resmi vasiyetname nasıl bozulur sorusuna cevap arayalım. Söz konusu vasiyetname birçok şekilde bozulabilir. Ayırt etme gücü olmayan, 15 yaşını doldurmamış, tanık yasağı olan hallerle yetkili resmi memur önünde yapılmayan ve iradeyi sakatlayan hallerin bulunduğu, resmi vasiyetname şartları olmayan durumlarda vasiyetname bozulur. Geçerlilik şartları ve şekil şartları olmayan hallerde de vasiyetname bozulur. Üçüncü kişinin kusuruyla veya kazayla yok olan ve içeriğinin aynen ve tamamen belirlenmesine olanak bulunmayan vasiyetname hükümsüz kalır. Burada miras bırakanın geri alma niyeti olmamalıdır. Üçüncü kişinin haksız fiili varsa miras bırakan tazminat isteyebilir. Buna resmi vasiyetnamenin yok olması denir.

Resmi Vasiyetnamenin Geri Alınması

Resmi vasiyetname bir tarafı ölüme bağlı tasarruf olduğu için miras bırakanın ölümüne kadar her zaman serbestçe geri alınabilir. Bu üç şekilde yapılabilir. İlk olarak sonradan yapılan bir ölüme bağlı tasarrufla geri alınabilir. Burada miras bırakan iradesinin açık ya da örtülü olarak beyan edebilir. Resmi vasiyetnamenin geri alınması aynı türle olabileceği gibi bu bir şart değildir. Söz konusu vasiyetname bir resmi vasiyetnameyle geri alınabileceği gibi sözlü ya da el yazılı vasiyetnameyle de geri alınabilir. Resmi vasiyetnamenin geri alınması kısmen de olabilir. İkinci olarak bahse konu vasiyetname yok edilerek de geri alınabilir. Yok etmede miras bırakanın geri alma niyeti olmalıdır. Vasiyetname okunamayacak hale getirilmelidir. Resmi vasiyetnamenin noterde bulunan asıl da yok edilmelidir. Son olarak da vasiyetname ile yapılan tasarruf sağlar arası bir tasarrufla da geri alınabilir. Bu  geri alma türü başkasına bağışlama şeklinde gerçekleşebilir.

Resmi Vasiyetname İptali

İptal sebepleri; ehliyetsizlik, irade sakatlıkları, ölüme bağlı tasarrufun içeriğinin, ona eklenen koşul ya da yüklemenin hukuka ya da ahlaka aykırı olması ve resmi vasiyetname şekil şartları yokluğudur. Ölüme bağlı tasarrufu yani vasiyetnameyi yapan kimse, tasarruf anında vasiyetname yapma ehliyetine sahip değilse resmi vasiyetname iptali yoluna gideriz. İrade sakatlıkları, hata(yanılma), hile(aldatma), korkutma ve zorlamadan ibarettir. En ufak bir adi saik hatası dahi vasiyetnamenin iptali için yeterlidir. Resmi vasiyetname şekil şartları eksikliği kesin hükümsüzlük değil iptal edilebilirlik sonucunu doğurur. Şekle aykırılık sonucunda bütün tasarrufun iptal edilmesine kanun koyucu istisna getirmiştir. Buna göre şekil eksikliğindeki problem resmi memur veya tanık olarak katılan kişilerle ilgiliyse sadece o tasarruf iptal edilir.

Bu sebeplerden biri bulunuyorsa menfaati bulunan mirasçı veya vasiyet alacaklısı iptal davası açabilir. Davalı ise menfaat elde eden herkes olabilir. İptal davası için bir yıllık, on yıllık ve yirmi yıllık süreler öngörülmüştür. Bir yıllık süre davanın kendi hak sahipliğini ve iptal sebebini öğrendiği andan itibaren işlemeye başlar. On yıllık süre davalının iyiniyetli olması hali için, yirmi yıllık süre davalının kötü niyetli olması hali için öngörülmüştür.

Resmi Vasiyetname İtiraz

Resmi vasiyetname hazırlandıktan sonra mahkemeye teslim edilir. Teslimden itibaren 1 ay içinde vasiyetname açılır ve görevli sulh hakimi vasiyetnameyi inceler. Mirasçı atamaya veya vasiyete ilişkin ölüme bağlı tasarrufa mirasçılar veya başka vasiyet alacaklıları tarafından kendilerine bildirilmesinden başlayarak bir ay içinde itiraz edilmedikçe, lehine tasarrufta bulunulan kimseye, sulh mahkemesince atanmış mirasçı veya vasiyet alacaklısı olduğunu gösteren bir belge verilir [TMK m.598]. Bu maddeye göre mirasçılar ve vasiyet alacaklıları vasiyetnameye 1 ay içinde itiraz edebilir. Herhangi bir itiraz yapmazlarsa veraset ilamı verilir. Resmi vasiyetname itiraz yoluyla bu şekilde bir sonuç alabiliriz.

Resmi Vasiyetname Örneği

Resmi vasiyetname özetle, sulh hukuk hakimi ya da noter huzurunda iki tanıkla yapılan vasiyetnamedir. Miras bırakmak isteyen kişi yetkili memur karşısına çıkacak isteklerini belirtir hem miras bırakan hem de tanıklar ve resmi memur bunu imzalar ve altına tarih yazılır. Söz konusu vasiyetname içeriği örnek olarak şu şekilde yapılabilir: “(A) ya İzmir’deki evimi, kardeşim (F) ye arabamı, ablam (N) ye Ankara’daki tarlamı, geri kalan tüm mallarımı ise (B) derneğine bağışlıyorum.”

Resmi Vasiyetname Yargıtay Kararları

Yargıtay 3. Hukuk Dairesi, 1.7.2021 T., 2021/2785 E.

Olayda, vasiyetname; noter tarafından, miras bırakanın okuryazar olmadığı belirtilerek, okuyamayan veya yazamayanlara özgü vasiyetname şeklinde düzenlenmiştir. Ne var ki, vasiyetnamede tanıkların “miras bırakanın beyanının kendi önlerinde yapıldığını” tevsik eden beyanları yoktur. Bu beyanın yokluğu vasiyetnameyi geçersiz kılar. Davacıların halaları olan miras bırakan 2016 yılında vefat etmiş, 2009 yılında vasiyetnameyi yapmıştır. Davacılar miras bırakanın az işitmesi ve okuma yazması olmaması nedeniyle vasiyetnamenin kendisine okunmasının usule uygun yapılmadığını, vasiyetname yapıldığında murisin akli melekelerinin yerinde olmadığını ileri sürerek, vasiyetnamenin iptalini talep etmişlerdir. TMK’nın 535. Maddesinde bu husus ‘Miras bırakan vasiyetnameyi bizzat okuyamaz veya imzalayamazsa, memur vasiyetnameyi iki tanığın önünde ona okur ve bunun üzerine miras bırakan vasiyetnamenin son arzularını içerdiğini beyan eder.’ Şeklinde belirtilmiştir. Bu durumda tanıklar, hem miras bırakanın beyanının kendi önlerinde yapıldığını ve onu tasarrufa ehil gördüklerini; hem vasiyetnamenin kendi önlerinde memur tarafından miras bırakana okunduğunu ve onun vasiyetnamenin son arzularını içerdiğini beyan ettiğini vasiyetnameye yazarak veya yazdırarak altını imzalarlar.” hükmünü içermektedir. İlk derece mahkemesince; TMK’nın 535. maddesinin ikinci fıkrasında öngörülen şekil şartlarına uygun olarak düzenlenmeyen vasiyetnamenin iptaline karar verilmesi gerekirken, yanılgılı değerlendirme ile davanın reddine karar verilmiş olması usul ve yasaya aykırı olup, bozmayı gerektirmiştir. İlk derece mahkemesi kararının, yukarıda açıklanan nedenlerle bozulmasına karar verilmiş olduğundan, HMK’nın 373. maddesinin birinci fıkrası uyarınca, işbu karara karşı yapılan istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin bölge adliye mahkemesi kararının da kaldırılmasına karar verilmiştir.

Yargıtay 2. Hukuk Dairesi, 23.1.1970 T., 1969/7125 E., 1970/489 K.

“Dava, resmi şekilde düzenlenmiş vasiyetnamenin şekil noksanı sebebiyle iptaline ilişkindir. Medeni Kanun’un 481. maddesine göre vasiyet eden kimse vasiyetnameyi okuduğunu ve vasiyetnamenin son arzularına uygun bulunduğunu resmi memur huzurunda iki tanığa beyan eder. Tanıklar bu beyanın huzurlarında vuku bulduğuna ve o kişiyi tasarrufa ehil gördüklerine dair vasiyetnamenin altına yazacakları şerhi imza ederler. Bir işlemin geçerliği için kanunda şekil öngörülmüş ise, bu şekle uyulmadan yapılan sözleşme ve işlem geçerlik kazanmaz ( BK. 11 ). Medeni Kanun’un 5. maddesi delaletiyle Borçlar Kanunu’nun anılan hükmü vasiyetnameler için dahi geçerlidir. Uyuşmazlık konusu olan vasiyetnamenin tetkikinden anlaşıldığı gibi, Noter, vasiyetçinin arzularını tespit edip işlemi tamamladıktan sonra tanıklar, el yazılarıyla yazılmış olup vasiyetçinin arzularını belirten belgeyi imzalayıp Notere vermişlerdir. Her şeyden önce bu ifadeler Noter tarafından tespit edilmemiş, vasiyetnamenin altına yazılmamış, muhteva Noter tarafından tasdik edilmemiş, hatta imzalar dahi onaylanmamış olduğuna göre bu yazılar hiçbir suretle vasiyetnameye dahil bir işlem olarak kabul edilemez. Kaldı ki; şahit beyanlarının Notere ne suretle ve ne zaman tevdi edildiği bile belli değildir. Bu bakımdan vasiyetname usulüne uygun olarak düzenlenmemiştir.”

Yargıtay 3. Hukuk Dairesi, 15.04.2015 T., 2014/13392 E., 2015/6375 K.

“Noterlerin usulüne uygun olarak düzenledikleri ve onayladıkları belge (vasiyetnamenin) aksi ispat oluncaya kadar kesin delil teşkil eder. Bu minvalde, vasiyetname tanıklarının vasiyetname içeriğine uygun olmayan beyanları esas alınarak hüküm tesisi isabetli olmamıştır.”

Yargıtay 3. Hukuk Dairesi, 17.03.2015 T., 2014/17944 E., 2015/4250 K.

“Resmi vasiyetnameyi tanzim eden memurun yaptığı işlemler tevsik işlemidir. Bu nedenle baştan itibaren tüm işlemlerin aynı memur tarafından yapılması ve son imza işleminin de tahriri alan, okuyan ve vasiyetçi ile tanık sözlerini dinleyen, yazdıran memur tarafından yapılması zorunludur. Bu husus, işlemlerde birlik prensibinin zorunlu bir sonucudur.”

Kaynakça

1- Mustafa Dural, Miras Hukuku, Filiz, 2022

2- Furkan Olgaç, Resmi Vasiyetnamenin Hükümsüzleşmesi, Seçkin, 2021

3- Ahmet Nar & Cem Baygın, Miras Hukuku Pratik Kitabı, Yetkin, 2022

4- 4721 Sayılı Türk Medeni Kanunu

14 thoughts on “Resmi Vasiyetname”

  1. Konu hakkında çok anlaşılır ve açıklayıcı bir çalışma olmuş. Yazı için teşekkür ederiz 🙂

Yorum bırakın

Yorumunuza yalnızca isminizi eklemeniz yeterlidir.

Yorum yaptığınızda, isminiz bir dahaki sefere hatırlatılmak üzere tarayıcınıza kaydedilebilir. Detaylı bilgi için Kullanım Koşulları ile Gizlilik ve Çerez Politikamızı okuyabilirsiniz. 

İÇİNDEKİLER
Scroll to Top