Sosyal Medya Hakaret Suçu

Sosyal Medya Hakaret Suçu Genel Olarak

Sosyal medya hakaret suçu son yıllarda oldukça artış göstermiştir. Günümüzde sosyal medya yapılarının ulaşım kolaylığı, etkileşim özelliği ve bu alanlarda sağladığı kolaylıklar sayesinde medya oldukça büyük kitleler üzerinde etkili olma özelliği kazanmıştır. Hal böyle olunca sosyal medya uygulamaları sürekli olarak etkileşimin önünü açmıştır. Kişisel kullanımı konusunda sınırsız bir büyüklüğe ulaşan sosyal medya hukuki sorunları da beraberinde getirmiş; medyanın ulaşılabilirlik seviyesinin artması ile sosyal medya suçlarının işlenme oranı da ciddi artış göstermiştir. Bu yazımızda son zamanlarda sıklıkla gündeme gelen sosyal medya hakaret suçu hakkında bilinmesi gerekenlere kısaca değineceğiz.

İnternet Üzerinden Hakaret Suçu

İnternet Üzerinden Hakaret suçu sosyal medya vasıtaları olarak hepimizin sıklıkla kullandığı instagram, twitter, facebook, whatsapp, telegram, youtube gibi uygulamalar üzerinden işlenebildiği gibi; e-posta gibi internet vasıtalarıyla da işlenebilmektedir. Ancak ceza hukuku bağlamında internet üzerinden hakaret suçu fiilini gerçekleştiren hakkında da, sosyal medya üzerinden hakaret fiilini gerçekleştiren hakkında da  TCK m. 125 kapsamında yargılama gerekmektedir.

Yine kişiler sosyal medya hakaret suçu bağlamında sosyal medya üzerinden alenen hakaret edebildikleri gibi internetten ileti vasıtasıyla (e-posta, WhatsApp, Telegram, Instagram, Dm mesajları vb.) da işlenebilmektedir. Hakaret suçunun huzurda işlenmemesine rağmen, Kanun tarafından huzurda işlenmiş gibi cezalandırılan hali ise, ileti yoluyla yapılan hakarettir. İnternet üzerinden ileti yoluyla hakarette, failin kullandığı vasıtalar ile mağduru hedef aldığını bilmesi ve mağdur tarafından bu fiilin öğrenileceğini istemesi gerekir. Şayet ileti mağdurdan başka birisine gönderilmiş ancak tesadüfen mağdur tarafından öğrenilmiş ise, huzurda hakaret suçu oluşmayacaktır. Zira, fail mağdurun hakareti öğrenmesi kastıyla hareket etmemiştir. Burada önemli olan nokta şudur ki; ileti yoluyla hakaretin, huzurda hakaret gibi cezalandırılabilmesi için sanığın iletilme kastı ile hareket etmesi gerekir.

Sosyal Medyada Hakaret Suçunun Cezası Nedir?

Sosyal medyada hakaret suçunun cezası nedir? sorusunu cevaplandırmak ve sosyal medya küfür cezası, internetten küfür etmenin cezası konuları için öncelikle 5237 sayılı TCK’nın 125. maddesinde düzenlenen hakaret suçunu incelememiz gerekmektedir. Kanun;

“(1) Bir kimseye onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat eden veya sövmek suretiyle bir kimsenin onur, şeref ve saygınlığına saldıran kişi, üç aydan iki yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır. Mağdurun gıyabında hakaretin cezalandırılabilmesi için fiilin en az üç kişiyle ihtilât ederek işlenmesi gerekir.

(2) Fiilin, mağduru muhatap alan sesli, yazılı veya görüntülü bir iletiyle işlenmesi hâlinde, yukarıdaki fıkrada belirtilen cezaya hükmolunur.

(3) Hakaret suçunun;

a-) Kamu görevlisine karşı görevinden dolayı,

b-) Dinî, siyasî, sosyal, felsefi inanç, düşünce ve kanaatlerini açıklamasından, değiştirmesinden, yaymaya çalışmasından, mensup olduğu dinin emir ve yasaklarına uygun davranmasından dolayı,

c-) Kişinin mensup bulunduğu dine göre kutsal sayılan değerlerden bahisle,

İşlenmesi hâlinde, cezanın alt sınırı bir yıldan az olamaz.

(4) Hakaretin alenen işlenmesi halinde ceza altıda biri oranında artırılır.

(5) Kurul hâlinde çalışan kamu görevlilerine görevlerinden dolayı hakaret edilmesi hâlinde suç, kurulu oluşturan üyelere karşı işlenmiş sayılır. Ancak, bu durumda zincirleme suça dair madde hükümleri uygulanır” şeklinde hüküm altına alınmıştır.

Sosyal medyada hakaret cezası konusunda, söz konusu suçun işlenme şekli nitelik itibariyle aleni olması sebebiyle TCK m. 125 kapsamında düzenlenen hakaret suçunun nitelikli halini oluşturur. Kanun hakaret suçunun cezasının temel şeklinin  üç aydan iki yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılmasını öngörmüştür. Ne var ki sosyal medya üzerinden hakaret nitelik itibariyle alenen işlenen bir suç olması sebebiyle TCK suçun bu halini nitelikli hal olarak düzenlemiştir. Kanun hakaretin; sosyal medya üzerinden alenen işlenmesi sebebiyle  cezada  altıda biri oranında artırılma gerektiğini öngörmektedir.

Sosyal Medya Hakaret Davası

Sosyal medya hakaret suçunu oluşturan fiilin öğrenilmesinden itibaren Cumhuriyet Savcılığı tarafından soruşturma başlatılır; soruşturma sonucunda elde edilen deliller yargılamaya değer görülürse de iddianame tanzim edilir. İddianamenin tanzim edilmesinin ardından sosyal medya hakaret davası açılır ve ilgili fiiller hakkında  yargılamaya başlanılır. Burada dava açılması için esas olan savcılığın yapacağı soruşturma esnasında kovuşturmaya yeterli delillerin ve kanaatin oluşmasıdır. Aksi halde sosyal medya hakaret fiili hakkında yargılama yapılamaz.

Sosyal Medya Hakaret Davası Sonuçları

Sosyal medya hakaret davası sonuçları açısından; mahkeme elde ettiği bilgi ve delilleri somut bir şekilde değerlendirir ve suçun unsurlarını oluşturan kelimelerin nitelikleri hakkında kesin bir kanaat oluşması halinde ise sosyal medya üzerinden hakaret eden sanık hakkında hüküm tesis edilir. Bu konuda ise merak konusu olan hangi kelimelerin veya sözlerin hakaret suçu kapsamında değerlendirilip değerlendirilmeyeceğidir. Yargıtay’ın bu konuda pek çok kararı mevcuttur aşağıda sunulan listede hakaret suçu oluşturup oluşturmayacağı merak konusu  edilen kelimeler listelenmiştir.

Hakaret Sayılan Kelimeler

• Şerefsiz
• Geri zekalı
• Haysiyetsiz
• Aptal
• Pislik
• Hayvan
• Hırsız
• Sinkaflı (küfürlü) kelimeler
• Yobaz
• Ayyaş
• Üçkağıtçı
• Köpek
• Yavşak
• Ahlaksız

Hakaret Sayılmayan Kelimeler

• Beddua
• Eleştiri
• Kaba nezaket dışı kelimeler
• Rahatsız edici kelimeler
• Allah belanı versin
• Allah seni bildiği gibi yapsın,
• Allah canını alsın,
• Terbiyesiz
• Nankör
• Görgüsüz
• Sana diploma verenin
• Karaktersiz
• Dinsiz

Telefonda Hakaret Cezası Nedir?

“Telefonda hakaret cezası nedir?” sorusunu cevaplandıracak olursak; kişiler telefon aracılığı ile de hakarette bulunabilirler. Burada esas olan suçun alenen işlenip işlenmediğidir. Kişilerin sosyal medya üzerinden hakaret etmesi ile telefondan hakaret etmesi hukuken eşdeğer değildir. Telefonda hakaret suçu şayet yalnızca karşı tarafın duyup maruz kalabileceği bir hakaret ise hukuken bu fiillerin alenen işlendiği kabul edilemez. Bu sebeple telefon görüşmesi esnasında söylenen hakaret içerikli sözler hakaret fiilinin basit şekli kapsamında cezalandırılır.

Telefonda hakaret suçunun mağduru suça konu sözlerin ispatına yaraması amacıyla ses kaydı alması halinde Yargıtay bu delilleri hukuka uygun delil olarak kabul etmiştir.

İnternet Üzerinden Hakaret Suçu Yetkili Mahkeme

Sosyal medya veya internet üzerinden hakaret suçu yargılamasında görevli mahkeme Asliye Ceza Mahkemeleridir. Bununla birlikte görsel veya işitsel yayın, mağdurun yerleşim yerinde ve oturduğu yerde işitilmişse veya görülmüşse o yer mahkemesi de yetkilidir. Bu yetki özel yetki olduğu için, her zaman suçun işlendiği yer genel yetkilidir. Yine hakaret niteliği taşıyan fiilin algılandığı veya öğrenildiği anda işlenmiş sayılacağından mağdurun, tahrik edici eylemi öğrendiği yer ve zamanda suç işlenmiş sayılacaktır.

İnternette Hakaret Suçu Yargıtay Kararları

Sosyal Medya Hakaret Para Cezası Ne Kadar?

Sosyal medya üzerinden belli bir kişinin veya kişilerin onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte paylaşımlar yapan kişi hakaret suçunu işlemiş sayılır. Dolayısıyla “sosyal medya hakaret para cezası ne kadar?” Sorusunun en doğru cevabı şöyle olacaktır; Hakim fiili işleyen aleyhine yapacağı yargılama neticesinde sanığın suçun nitelikli halinden mahkumiyetine karar verebileceği gibi adli para cezası ile cezalandırılmasına da karar verilebilir.

Sosyal Medya Hakaret Suçu Nereye Şikayet Edilir?

Sosyal medya hakaret suçu nereye şikayet edilir? sorusuna geldiğimizde ise; bu suçu oluşturan fiillerinin öğrenilmesinin üzerine savcılığa veya emniyete yapılacak başvuru ile söz konusu sosyal medya hakaret suçunu oluşturan fiiller şikayet veya ihbar edilir diyebiliriz. Hakarete maruz kalan kimsenin başvurusunu hakaret içerikli paylaşımın ekran görüntüsünü alarak yapmasında fayda vardır. Şikayet eden taraf paylaşımı yapan hesabın adı, paylaşım tarihi, saati de detaylı bir şekilde görünecek şekilde ekran görüntüsü almalıdır. Sosyal medya üzerinden hakarete maruz kalan tarafın şikayeti üzerinde sunacağı bu deliller ile ilk olarak paylaşım yapanın IP adresi tespit edilmeye çalışılır. Daha sonrasında hakaret suçunun uzlaşmaya tabi bir suç olması sebebiyle Cumhuriyet Savcılığı tarafından uzlaştırma süreci başlar.

Sosyal Medya Üzerinden Hakaret Suçunda E-Tespit Sistemi

Yine belirtmek gerekir ki kişilerin sosyal medya üzerinden hakaret içerikli paylaşımlarını silmeleri, kaldırmaları, gizlemeleri paylaşımlar hakkında yargılama yapılmaması için yeterli değildir. Artık noterler birliğinin e-tespit sisteminde silinen paylaşımlar da kayıt altına alınabilmektedir. Sosyal medya üzerinden işlenen suçlar hakkında tespitin yapılabilmesi, kesin ve somut delillerin elde edilebilmesi açısından e- tespit sistemine sıklıkla başvurulmaktadır.  Tespit işlemi için noterlik ücret tarifesi üzerinden elde edilen belgelerin sayısı büyüklüğü de göz önünde bulundurularak belli bir ücret alınır.

Sosyal Medya Hakaret Suçu Zamanaşımı

Sosyal medya hakaret suçu zamanaşımı konusunda, bu suç şikayete bağlı bir suç olması sebebiyle hakarete uğradığını öğrenen taraf, bu fiili öğrenmesinden itibaren 6 ay içinde Cumhuriyet savcılığına veya emniyete başvurarak şikayette bulunması gerekir. Aksi halde sosyal medya üzerinden hakaret suçu zamanaşımına uğrayacak ve hakaret eden kişiye soruşturma veya kovuşturma yapılamayacaktır.

Sosyal Medya Hakaret Suçu Sicile İşler Mi?

Sosyal medya hakaret suçu sicile işler mi? Sorusunu şöyle cevaplandırabiliriz. Türk mahkemeleri tarafından vatandaş veya yabancı hakkında verilmiş ve kesinleşmiş mahkûmiyet hükümleri adlî sicile kaydedilir. Adli sicil kaydı halk arasında sabıka kaydı olarak bilinmektedir. Kesinleşen mahkeme kararları adli sicile işler. Bu sebeple mahkemenin yapacağı yargılama neticesinde şayet sanık aleyhine sosyal medya üzerinden hakaret suçunu işlediğinden bahisle hüküm tesis edilir ve bu hüküm kesinleşirse ilgili hüküm hakaret fiilini işleyenin siciline de işleyecektir.

Sosyal medya üzerinden hakaret suçundan hakkında hükmün açıklanmasının geriye bırakılmasına ilişkin karar verilen sanığın ise  5 yıl boyunca herhangi bir şekilde suç işlememesi halinde hakkında internet üzerinde hakaret suçlamasıyla açılan dava düşer. Böylece sosyal medya hakaret suçu sebebiyle almış olduğu mahkumiyet hükmü sanığın siciline işlemez.

Tazminat Davası Açma Hakkı

TBK‘nın 58. Maddesinde “Kişilik hakkının zedelenmesinden zarar gören, uğradığı manevi zarara karşılık manevi tazminat adı altında bir miktar para ödenmesini isteyebilir.

Hâkim, bu tazminatın ödenmesi yerine, diğer bir giderim biçimi kararlaştırabilir veya bu tazminata ekleyebilir; özellikle saldırıyı kınayan bir karar verebilir ve bu kararın yayımlanmasına hükmedebilir.” Şeklinde hüküm altına alınmıştır. Bu kanun hükmünden de açıkça anlaşılacağı üzere sosyal medya üzerinden hakarete uğrayan taraf, ceza davasından bağımsız olarak kişilik haklarının zedelenmesinden dolayı  tazminat davası açabilme hakkında sahiptir.

Kaynakça

-Hakaret Suçu ve İnternet Yoluyla İşlenmesi, Mustafa ÖZEN, TBB Dergisi, Sayı 75, 2008

-Medya ve Toplum Cem ZAFER*Selçuk Üniversitesi Cilt 22  Sayı 2  Kasım 2019 Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi (E-Issn: 2564-7458)

-Adli Sicil Yönetmeliği