Genel Olarak
Nüfus kaydının düzeltilmesi davasının konusunu; kişisel durumlardaki değişikliklerin nüfus kaydında belirtilmesi ve doğru olmayan kayıtların düzeltilmesi oluşturmaktadır. Resmi sicilin belgelediği olgunun doğru olmadığı, baştan yanlış olarak kütüğe geçirildiği durumlarda mevcut yanlışlık nüfus kaydının düzeltilmesi davası ile giderilecektir. Nüfus Hizmetleri Kanunu’nun 35.maddesi, “Kesinleşmiş mahkeme hükmü olmadıkça nüfus kütüklerinin hiçbir kaydı düzeltilemez ve kayıtların anlamını ve taşıdığı bilgileri değiştirecek şerhler konulamaz.” hükmüne göre nüfus kayıtlarında mahkeme kararı olmadan değişiklik yapılması mümkün olmayacaktır şu kadar ki olayların aile kütüklerine tescili esnasında yapılan maddî hatalar söz konusu olmasın.
“Nüfus kaydının düzeltilmesi nedir?” sorusuna detaylı bir cevap vermek gerekirse, nüfus kaydının düzeltilmesi; doğru olmayan kayıtların değiştirilmesi, baştan hatalı olmayan ancak sonradan meydana gelen kişisel durumlardaki değişikliklerin nüfus kaydında belirtilmesidir. Nüfus kaydındaki maddi hatanın düzeltilmesi ise Genel Müdürlükçe ya da nüfus müdürlüklerince gerçekleştirilmektedir. Aile kütüklerine tescil edilmesi gereken bilgilerden, dayanak belgesinde bulunduğu halde nüfus kütüklerine hatalı veya eksik olarak tescil edilen ya da hiç yazılmayan bilgiler veya mükerrer kayıtlar maddî hata kapsamında değerlendirilmektedir. Kısaca nüfus kaydındaki maddi hatanın düzeltilmesi için mahkeme kararı gerekmemektedir.
Nüfus kaydının iptali ise, usulüne göre düzenlenmemiş bir belgeye dayanılarak tesis edilmiş nüfus kayıtlarının mahkemece verilecek kararla iptal edilmesidir. Nüfus kaydının iptali Genel Müdürlüğün ya da nüfus müdürlüklerinin göstereceği lüzum üzerine gerçekleşmektedir.
Nüfus Kaydının Düzeltilmesine İlişkin Mevzuat
Nüfus kaydının düzeltilmesine dair hususlar, mevzuatımızda Türk Medeni Kanunu, 5490 sayılı Nüfus Hizmetleri Kanunu ve Nüfus Hizmetleri Uygulama Yönetmeliği’nde düzenlenmiştir. Türk Medeni Kanunu’nun 39. ve Nüfus Hizmetleri Kanunu’nun 35/1. maddeleri uyarınca, kesinleşmiş mahkeme hükmü olmadıkça nüfus kütüklerinin hiçbir kaydı düzeltilemez.
Yine 5490 sayılı kanunun 36. maddesinde; “Nüfus kayıtlarına ilişkin düzeltme davaları, düzeltmeyi isteyen şahıslar ile ilgili resmî dairenin göstereceği lüzum üzerine Cumhuriyet savcıları tarafından yerleşim yeri adresinin bulunduğu yerdeki görevli asliye hukuk mahkemesinde açılır. Kayıt düzeltme davaları nüfus müdürü veya görevlendireceği nüfus memuru huzuru ile görülür ve karara bağlanır.” denilmektedir. Benzer bir düzenleme Nüfus Hizmetleri Uygulama Yönetmeliği’nde, 30. maddede de yer almaktadır.
Nüfus kaydının iptali de 5490 sayılı Nüfus Hizmetleri Kanunu’nun 40. maddesinde “Nüfus kaydının iptali” başlığı altında “Usulüne göre düzenlenmemiş bir belgeye dayanılarak tesis edilmiş nüfus kayıtları Genel Müdürlüğün ya da nüfus müdürlüklerinin göstereceği lüzum üzerine mahkemece verilecek kararla iptal edilir. Nüfus kütüğüne düşülmüş olan şerh ve açıklamaların iptal edilmesi de aynı usule tâbidir.” şeklinde düzenlenmiştir.
Nüfus Kaydının Düzeltilmesi Davası
Davayı Açmaya Yetkili Kimseler ve Husumet
Nüfus kaydının düzeltilmesi davaları, düzeltmeyi isteyen şahıslar ya da ilgili resmi dairelerin göstereceği lüzum üzerine Cumhuriyet savcıları tarafından açılabilmektedir. Kişinin kendi nüfus kayıtlarının düzeltilmesini talep edebileceği hususunda şüphe yoktur. Kişi kendi dışında kimlerin nüfus kayıtlarının düzeltilmesini talep edebilir diğer bir deyişle kişi ne zaman “düzeltmeyi isteyebilecek kişi” kabul edilmektedir? Düzeltmeyi isteyebilecek şahıslar, kaydın düzeltilmesinde menfaati bulunan kimseler olup somut duruma göre, düzeltmeyi isteyen kişinin nüfus kaydının düzeltilmesinde hukuki menfaati bulunup bulunmadığı değerlendirilmektedir. Anne babanın, çocuğun nüfus kayıtlarına ilişkin -soy bağının düzeltilmesi niteliğinde sayılmayacak- düzeltmeler için söz konusu davayı açabileceği kabul edilmektedir. Yine mirasçıların, miras hakkı etkilendiği durumlarda, nüfus kayıtlarının düzeltilmesini istemelerinde hukuki yararlarının dolayısıyla aktif husumet ehliyetlerinin bulunduğu kabul edilmektedir. Ancak kaydın düzeltilmesi mirasçılar tarafından talep edildiğinde, davada tüm mirasçıların taraf gösterilmeleri gerekmektedir.
Nüfus kaydının düzeltilmesi davasında husumet hususuna, diğer bir deyişle “Nüfus kaydının düzeltilmesi davası kime karşı açılır?” sorusuna gelince ise, söz konusu davalar ilgili nüfus müdürlüğüne karşı açılmaktadır. Şöyle ki, düzeltilmesi istenen baştan eksik ya da hatalı olan kayıt hangi nüfus müdürlüğünce tutulmuş ise nüfus kaydının düzeltilmesi davasında husumet o müdürlüğe yöneltilmelidir. Husumet yöneltilen nüfus müdürlüğü il nüfus müdürlüğü olabileceği gibi ilçe nüfus müdürlüğü de olabilir.
Nüfus Kaydının Düzeltilmesi Davası Görevli Mahkeme
Nüfus kaydının düzeltilmesi davası görevli mahkeme, 5490 sayılı Nüfus Hizmetleri Kanunu’nun 36. ve Nüfus Hizmetleri Uygulama Yönetmeliği 30. Maddesinde düzenlenmiş olup söz konusu davada görevli mahkeme asliye hukuk mahkemeleridir.
Nüfus Kaydının Düzeltilmesi Yetkili Mahkeme
Nüfus kaydının düzeltilmesi davası yetkili mahkeme de yine, 5490 sayılı Nüfus Hizmetleri Kanunu’nun 36. ve Nüfus Hizmetleri Uygulama Yönetmeliği 30. Maddesinde düzenlenmiş olup söz konusu davada yetkili mahkeme, nüfus kaydı düzeltilecek kişinin yerleşim yerindeki mahkemelerdir.
İspat Vasıtaları
Söz konusu dava her türlü delille ispatlanabilir. Resmi kayıt ve belgelere başvurulabileceği gibi, davada tanık da dinlenebilir. Nüfus kaydının düzeltilmesi ispat vasıtalarının tamamı kullanılarak gerçekleştirilebilmektedir.
Davada Zamanaşımı
Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun 11.2.1998 tarih ve 2-87/77 sayılı kararına göre, nüfus kaydının düzeltilmesi davası zamanaşımı ve hak düşürücü süreye bağlı değildir.
Nüfus Kaydının Düzeltilmesi Dava Şartları
Kaydın düzeltilmesine ilişkin dava yerleşim yeri adresindeki asliye hukuk mahkemesinde, yukarıda izah edildiği üzere düzeltmede hukuki menfaati bulunanlar tarafından ilgili nüfus müdürlüğüne karşı açılır. İlgililer davayı vekil ile takip etmek istediklerinde nüfus kaydının düzeltilmesi davası vekaletname özel yetki gerektirmemekte, dava genel vekaletname ile takip edilebilmektedir.
Davanın görevli ve yetkili mahkemede açılması, davanın hukuki menfaati bulunan kimseler tarafından, ilgili nüfus müdürlüğüne karşı açılması dışında nüfus kaydının düzeltilmesi yargılama giderleri gerektirmektedir. Dava açılırken davacı tarafça karşılanan yargılama giderleri davanın kabulü ile ilgili nüfus müdürlüğüne yükletilmektedir. Ancak nüfus kaydının düzeltilmesi feragat halinde mümkün olmamakta, yargılama giderleri de davacı üzerine kalmaktadır.
Söz konusu dava zamanaşımı ve hak düşürücü süreye tabi olmadığından her zaman açılabilmektedir.
Bu bölümde davanın şartları özetlenmiş olup dikkat edilmesi gereken en önemli hususlardan biri nüfus kaydının düzeltilmesi mirasçılar tarafından talep edildiğinde tüm mirasçıların davada taraf olarak gösterilmesi zorunluluğudur.
Nüfus Kaydının Düzeltilmesi Yargıtay Kararları
Bu bölümde nüfus kaydının düzeltilmesi Yargıtay kararları ile açıklanmış, kararlar netlik kazandırdığı hususlara göre sınıflandırılmıştır.
a. Resmi sicilin belgelediği olgunun doğru olmadığı, başından itibaren yanlış olarak kütüğe geçirildiğinde açılan davanın söz konusu dava olduğu ve davada her türlü delile başvurulabileceği;
Yargıtay Hukuk Genel Kurulu, 11.02.1998 T., 2-87/77
‘’Kişisel durumlardaki değişikliklerin nüfus kaydında belirtilmesi ve doğru olmayan kayıtların değiştirilmesi ile nüfus kayıtlarının düzeltilmesi anlaşılır. kayıt düzeltilmesi, aile kütüğüne tescil edilmiş, kaydın bir kısmının düzeltilmesi veya değiştirilmesidir. nüfus kütüklerindeki doğru olmayan kayıtların düzeltilmesi için mahkemeden karar alınması zorunludur. işte bu noktada, nüfus kütüğündeki hatalı kayıtlar, ilgilileri veya cumhuriyet savcısı tarafından açılacak kayıt düzeltme davası ile gerçek durumuna uygun hale getirilebilir ki, bu dava uygulamada nüfus kaydının düzeltilmesi davası olarak adlandırılmakta olup, zamanaşımı ve hak düşürücü süreye bağlı olmayan nüfus kaydının düzeltilmesine ilişkin davalarda, her türlü kanıta başvurulabilir.”
Yargıtay Hukuk Genel Kurulu, 16.10.2018 T., 2017/1920 E., 2018/1432 K.
Şu durumda; nüfus kaydının düzeltilmesine ilişkin davada resmi kayıt ve belgelere başvurulabileceği gibi, tanık da dinlenebilir.’’
Yargıtay 8. Hukuk Dairesi, 15.10.2018 T., 2017/7945 E., 2018/17302 K.
‘’… davası, Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 30.01.2008 tarih 2008/2-36-47 sayılı içtihadında açıklandığı üzere, resmi sicilin belgelediği olgunun doğru olmadığı, baştan yanlış olarak kütüğe geçirilmesi nedeniyle, mevcut kaydın düzeltilmesi davasıdır. Böyle bir dava sonucunda, kaydının düzeltilmesi istenen kişinin, o tarihe kadar kayıtlı olduğu haneden çıkıp, başka bir haneye tescil edilecek olması da, davayı soybağı davası haline dönüştürmez.‘’
b. Davanın her türlü kanıtla ispatlanabildiği, kayıt düzeltme davasının zamanaşımı ve hak düşürücü süreye tabi olmadığı, davanın ilgililer tarafından açılabileceği;
Yargıtay Hukuk Genel Kurulu, 11.2.1998 T., 2-87/77
‘’Önemle vurgulanmalıdır ki; zamanaşımı ve hak düşürücü süreye bağlı olmayan nüfus kaydının düzeltilmesine ilişkin davalarda, her türlü kanıta başvurulabilir.”
Hukuk Genel Kurulu, 2008/2-36 E., 2008/47 K.
“Şu durumda; nüfus kaydının düzeltilmesine ilişkin davada resmi kayıt ve belgelere başvurulabileceği gibi, tanık da dinlenebilecektir (Özsunay, age. S:244; Bilge Öztan, Şahsın Hukuku Hakiki Şahıslar, Ankara 1997, s:210).”
Yargıtay 8. Hukuk Dairesi, 18.4.2019 T., 2017/10231 E., 2019/4330 K.
“Nüfus kaydının düzeltilmesi davası her türlü kanıtla ispatlanabilir.”
c. Mirasçıların miras hakkı etkilendiğinden, nüfus kayıtlarının düzeltilmesini istemelerinde mirasçıların hukuki yararlarının dolayısıyla aktif husumet ehliyetlerinin bulunduğu ve kayıtların düzeltilmesi mirasçılar tarafından açılan davalarda, davada tüm mirasçıların taraf gösterilmeleri ile mümkün olduğu;
Yargıtay 8. Hukuk Dairesi, 14.1.2019 T., 2017/8217 E., 2019/284 K.
‘’Davacılar vekili dava dilekçesinde, murisleri…in nüfus kayıtlarında kızı görünen …..’ın gerçek annesinin …olduğunu ileri sürerek, nüfus kayıtlarının düzeltilmesini istemiş, Mahkemece nüfus kayıtlarının düzeltilmesi istenen ….’in vefat ettiğinden bahisle davanın reddine karar verilmiştir. Davacıların miras hakkı etkilendiğinden, kayıtların düzeltilmesini istemelerinde hukuki yararlarının dolayısıyla aktif husumet ehliyetlerinin bulunduğu anlaşıldığından; Mahkemece, işin esasına girilerek bir karar verilmesi gerekirken, yerinde olmayan gerekçeyle davanın reddi,’’
Yargıtay Hukuk Genel Kurulu, 19.3.2019 T., 2017/2950 E., 2019/320 K.
“Hukuk Genel Kurulunda yapılan görüşmeler sırasında ilk davada tüm mirasçıların taraf gösterilmelerinin gerektiği, zira ilk davanın kabul edilmesi durumunda bu kabul kararının işbu dosya davacısını da etkileyeceği, ilk dosyanın davacısı…..’in, eldeki dosya davacısı …’in kardeşi olduğu ve mirasçı sıfatıyla davayı açtığı, ilk dosyada taraf teşkilinin tam sağlanmadığı, taraflara açıklama ve ispat hakkı verilmediği, bu nedenle kesin hüküm olmadığının kabulü gerektiği, aslında külli halefiyet durumunun mevcut olduğu, ancak ilk davayı açan mirasçıların ve diğer bir kısım mirasçıların taraf gösterilmediği, dolayısıyla taraf gösterilmeyen mirasçıların hukuki dinlenilme hakkının ihlal edildiği belirtilerek yerel mahkeme direnme kararının bu değişik gerekçe ile bozulması gerektiği görüşü ileri sürülmüş ise de bu görüş Kurul çoğunluğu tarafından kabul edilmemiştir.”
Kaynakça
-4721 sayılı Türk Medeni Kanunu
-5490 sayılı Nüfus Hizmetleri Kanunu
-Nüfus Hizmetleri Kanununun Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik
-Yargıtay İçtihadı (HGK., E. 2017/2950 K. 2019/320 T. 19.3.2019, 8. HD., E. 2017/8217 K. 2019/284 T. 14.1.2019, 8. HD., E. 2017/10231 K. 2019/4330 T. 18.4.2019, HGK 2008/2-36 E., 2008/47 K., HGK, 11.2.1998, 2-87/77., 8. HD., E. 2017/7945 K. 2018/17302 T. 15.10.2018, HGK., E. 2017/1920 K. 2018/1432 T. 16.10.2018)
çok kapsamlı ve bilgilendirici olmuş meslektaşım
elinize sağlık
Böyle bir davamız olacak açıklamaları okudum çok faydalı oldu teşekkür ederim.
İlginize teşekkür ederim.
İlginize teşekkür ederim.
Bilgilendirici bir yazı olmuş emeğinize sağlık
Çok faydalı buldum, tebrik ederim