Türk Futbolunda Tazminat Davası

Türk Futbolunda Tazminat Davası Konusuna Giriş

Türk futbolunda tazminat davası genellikle futbolcuların sözleşmelerinin haksız olarak feshedilmesi, futbolcuların kulüpleri ile sözleşmelerini uzatmama kararına kulüplerce yaptırım uygulanarak ilgili futbolcuların kadro dışı bırakılması, futbolcuların mali haklarından mahrum bırakılması gibi nedenleriyle kulüplerine açtıkları davalar olarak karşımıza çıkmaktadır. Futbol kulüplerinin teknik adamları ile yollarını sözleşme süresinden önce ayırdıkları durumlarda tazminat davaları ülkemizde sıkça görülmektedir. Ancak Türk futbolunda tazminat davası bunlardan ibaret değildir; futbolcuların milli takımlarda sakatlanması ve bu nedenle milli futbolcunun kulübüne tazminat ödenmesi, futbolcuları yetiştiren kulüplere futbolcu yetiştirme tazminatı adı altında bir bedel ödenmesi, geçtiğimiz günlerde Fenerbahçe Spor Kulübü’nün Türkiye Futbol Federasyonu’na açmış olduğu gibi kulüplerin TFF’nin kararları doğrultusunda uğradıkları maddi kayıpların giderilmesi amacıyla maddi tazminat davaları açmaları da söz konusu olabiliyor.

Türk Futbolunda Tazminat Davası 1: Futbolcu Tazminat Hakları

Maddi tazminat davası ile gerçek ve tüzel kişinin hukuka aykırı bir eylem dolayısıyla malvarlığında meydana gelen zararın giderilmesi amaçlanmaktadır. Manevi tazminat davası ile ise hukuka aykırı bu eylem ile kişinin elem ve kederinin giderilmesi amaçlanmaktadır. Futbolcuların kulüplerine yönelik aşağıda detaylandıracağımız nedenlerle açtığı davalar maddi tazminat davasına yöneliktir.

Kulüpler ile futbolcular arasında imzalanan futbolcu sözleşmelerine ilişkin olan uyuşmazlıkları ülkemizde Türkiye Futbol Federasyonu Uyuşmazlık Çözüm Kurulu neticelendirmektedir. İlgili uyuşmazlıklar Anayasa Mahkemesi’nin UÇK’nin münhasır yetkisini kaldırması nedeniyle genel mahkemelerde de çözüme kavuşturulabilmektedir. Uyuşmazlık Çözüm Kurulu kararlarına karşı ise TFF bünyesinde Tahkim Kurulu’na itiraz edilebilmektedir.

Profesyonel Futbolcu Sözleşmesinin Feshi

Futbolcu sözleşmesinin feshi her zaman tazminat hakkı doğurmamaktadır. Futbol kulübünün haklı bir neden olmaksızın sözleşmeyi feshetmesi veya futbolcunun haklı nedenle sözleşmeyi feshetmesi halinde futbolcu tazminat hakkına sahip olacaktır.

Futbolcunun haklı nedenle sözleşmeyi feshi Profesyonel Futbolcuların Statüsü ve Transferleri Talimatı’nın 28.maddesinde ‘’Kulübün, futbolcunun ücretlerini ödememesi ve/veya futbolcunun sosyal güvenlik haklarını ihlal etmesi halinde, futbolcu sözleşmesini feshetmek arzusunda ise, kulübüne ve bilgi için TFF’ye noterden keşide edeceği bir ihtarname ile ücretinin 30 gün içerisinde ödenmesini ve/veya sosyal güvenlik haklarının da aynı süre içerisinde yerine getirilmesini bildirmek zorundadır. Kulüp, söz konusu mehile rağmen ücretini ödemediği ve/veya sosyal güvenlik haklarını yerine getirmediği takdirde, futbolcu mehilin sona ermesinden itibaren ancak 7 gün içinde sözleşmesini feshedebilir. Kulüp sözleşmeden kaynaklanan diğer edimlerini yerine getirmemesi halinde, futbolcu sözleşmesini feshetmek arzusunda ise, kulübe noterden keşide edeceği bir ihtarname ile söz konusu ihlalin 7 günden az olmamak kaydıyla uygun bir süre içerisinde ortadan kaldırılmasını veya edimlerini yerine getirmesini bildirmek zorundadır. Kulüp, söz konusu mehile rağmen edimlerini yerine getirmez ve ihlalin ortadan kaldırılmasını sağlamaz ise futbolcu mehilin sona ermesinden itibaren ancak 7 gün içinde sözleşmesini feshedebilir.’’ şeklinde düzenlenmiştir.

 İlgili madde uyarınca futbolcunun haklı nedenle sözleşmeyi feshedebilmesi için şu şartların varlığı gereklidir;

– Kulübün futbolcunun ücretlerini veya diğer sosyal güvenlik haklarını ihlal etmesi veya kulübün sözleşmedeki diğer edimleri ihlal etmesi

– Futbolcunun kulübe noter aracılığıyla 7 günden az olmamak üzere süre tayin ederek ihlalin giderilmesi, ücretin ödenmesini talep etmesi

– Kulübün tayin edilen bu süre zarfında futbolcunun ücretini ödememesi, fesih nedeni oluşturan diğer ihlalleri gidermemiş olması

– Kulübe tayin edilen sürenin sonra ermesinden itibaren 7 gün içinde sözleşmenin feshedilmesi

Bu şartların varlığı halinde futbolcu sözleşmesini haklı nedenle feshedebilir ve tazminat isteminde bulunabilir.

Kadro Dışı Kalan Futbolcu Hakları ve Futbolcu Tazminat İmkânı

Kulüpler futbolcuların sözleşmeye aykırı davranışları, düzensiz hayatları, futbolcunun beklenilen performansın sergilememesi gibi durumlarda futbolculara kademeli olarak yaptırım uygulamaktadır. Mali cezalar, forma şansı verilmemesi, ekstra antrenmanlar yaptırılması gibi yaptırımlardan sonuç alamayan kulüpler son çare olarak futbolcunun kadro dışı bırakılmasına karar verebilmektedir. Somut durum incelendiğinde bu yaptırımın ölçülü ve haklı olduğu anlaşılıyorsa hukuki bir sorun yaratmamakla beraber futbolcunun haksız olarak kadro dışı kalması halinde futbolcu hem sözleşmeyi feshedebilecek hem de kulübünden tazminat talep edebilecektir.

Ülkemizde futbol kulüpleri sözleşme süresi yakında sona erecek başarılı futbolcuları sözleşmelerini uzatmak istemediğinde ilgili futbolcuyu kadro dışı bırakarak hak ihlali oluşturacak şekilde yaptırım uygulayabiliyor. Hal böyle olunca ‘’Kadro dışı kalan futbolcu hakları nelerdir?’’ sorusu gündeme geliyor.

Öncelikle kadro dışı kalan futbolcunun sözleşmeden doğan hakları devam etmektedir. Kadro dışı kaldığı gerekçesiyle futbolcunun mali haklarından mahrum edilmesi mümkün değildir. Futbol Federasyonu Profesyonel Futbolcuların Statüsü ve Transferleri Talimatı md.24/e uyarınca kadro dışı bırakılan futbolculara, antrenman yapabilmeleri için en az bir antrenör nezaretinde hakkın kötüye kullanılması teşkil etmeyecek şekilde saha tahsis edilmeli ve antrenman koşullarını noter aracılığı ile futbolculara tebliğ edilmelidir. İlgili madde hukuka aykırı olarak kadro dışı bırakılan futbolcuların durumuna ilişkin detaylı bir düzenleme içermemekle beraber hakkın kötüye kullanılamayacağını açıkça belirtmiştir. Nitekim Spor Tahkim Mahkemesi ve FIFA Uyuşmazlık Tahlil Konseyi kararları da göz önünde bulundurulduğunda futbolcunun haklı bir neden olmaksızın kadro dışı kalması ve mali haklarından mahrum edilmesi halinde sözleşmeyi haklı nedenle feshetme hakkı ve ilgili kulüpten maddi tazminat talep etme hakkı doğuyor.

Türk Futbolunda Tazminat Davası 2: Kulüplerin Tazminat Hakkı

Futbolcuların olduğu gibi futbol kulüplerinin de hukuka aykırı eylemler neticesinde uğradığı zararların giderilmesini talep etme hakkı var. Bunun yanında futbolcu yetiştirme tazminatı, milli takımda futbolcusu sakatlanan kulübe ödenen tazminat gibi hukuka aykırı bir işlem mevcut olmadan söz konusu olan tazminatlar da mevcut.

Profesyonel Futbolcu Sözleşmesinin Feshi

Kulüpler haklı nedenin mevcut olması halinde futbolcu sözleşmesini feshedebilmektedir. Türkiye Futbol Federasyonu Profesyonel Futbolcuların Statüsü ve Transferleri Talimatı’nın Fesih Hakkı başlıklı 27. maddesine göre özellikle aşağıdaki haller sözleşmenin feshi için haklı neden teşkil eder;

– Futbolcunun futbol faaliyeti dışında vaki hastalık veya istirahat halinin altı ayı aşması,

– Futbolcunun en az altı ay müddetle kesinleşmiş hak mahrumiyeti veya müsabakadan men cezası almış olması,

– Futbolcunun bu talimatın 25. maddesinde sayılan yükümlülüklerini ağır surette ihlal etmesi,

– Futbolcunun, Futbol Menajerleri ile Çalışma Talimatı’na aykırı davranışları nedeniyle kesinleşmiş en az 4 resmi müsabakadan men cezası almış olması.

İlgili kulübün birinci fıkranın “c” bendi dışındaki hükümler uyarınca sözleşmenin derhal fesih hakkını kullanması için yukarıda yazılı hallerin gerçekleşmesinden ve/veya bu durumun öğrenilmesinden itibaren 30 gün içerisinde futbolcuya noterden göndereceği bir ihtarname ile sözleşmenin haklı nedenle feshedildiğini bildirmesi gerekmektedir. İlgili süre geçtikten sonra haklı nedenle fesih hakkı ortadan kalkar.

İlgili maddenin “c” bendi uyarınca futbolcunun ağır surette ihlali bulunması ya da futbolcunun sözleşmeden kaynaklanan edimlerini yerine getirmemesi halinde, ilgili kulüp sözleşmeyi feshetmek arzusunda ise, futbolcuya noterden keşide edeceği bir ihtarname ile edimini 7 günden az olmamak kaydıyla uygun bir süre içerisinde yerine getirmesini bildirmek zorundadır. Futbolcu, söz konusu mehile rağmen edimlerini yerine getirmediği takdirde, kulüp mehilin sona ermesinden itibaren ancak 7 gün içinde noterden keşide edeceği bir ihtarname ile sözleşmesini feshedebilir.

Futbolcunun haklı neden oluşturan davranışları kulübün maddi zararına sebep verdiği ölçüde, futbolcu sözleşmesinin feshi sonuçları doğmakta ve taraflar arasındaki sözleşme de dikkate alınarak kulüplerin de tazminat hakkı doğabilecektir.

Sakatlanan Futbolcu Tazminat Hakkı

Kulüpler, ekonomik değerleri ve futbolcularına ödedikleri maaşlarda düşünüldüğünde futbolcularından alabilecekleri en yüksek verimi almayı amaçlarlar. Futbolcular müsabaka esnasında maruz kaldıkları sert bir müdahaleden, antrenmanda yaşadıkları bir aksilikten ya da yaşam ve beslenmelerindeki düzensizlikten dolayı çok sık sakatlanırlar. Sakatlıkların uzun sürmesi halinde kulüplerin uğradıkları zararlar telafi edilemez olmaktadır.

Bu nedenle FIFA uluslararası maç takvimi dahilinde oynanan milli maçlarda sakatlanan futbolcuların ve futbolcusu sakatlanan kulüplerin maddi zararını karşılamaktadır. Ülkemizde de Türkiye Futbol Federasyonu milli futbolcuların sigortalanması yoluyla olası zararları koruma altına alıyor. Sakatlanan futbolcu tazminat bedeli hem kulüplere hem de futbolculara ödeniyor.

Futbolcu Yetiştirme Tazminatı

Futbolcu yetiştirme tazminatı amatör futbolcunun profesyonelliğe geçişinde ve profesyonel statüsünü bozmadan yapacağı transferlerde ödenir. Bu tazminat 12 ila 23 yaş arasındaki futbolcu transfer edilirken onu eğiten ve yetiştiren kulübe emeklerinin karşılığı olarak ödenmektedir. Türkiye Futbol Federasyonu Profesyonel Futbolcuların Statüsü ve Transferleri Talimatı’nda 16. Maddede futbolcu yetiştirme tazminatı düzenlenmiş olup ilgili madde uyarınca ‘’Futbolcuların eğitimi ve yetiştirilmesi 12–23 yaşları arasında gerçekleşir…Tazminat kural olarak 23 yaşın doldurulmasına kadar futbolcunun profesyonel olarak yapacağı tüm transferlerinde ödenir. Geçici transferlerde futbolcuyu geçici olarak transfer eden kulüp bu döneme denk gelen yetiştirme tazminatına hak kazanır…Yetiştirme tazminatının mevcudiyeti, fesih tazminatının uygulanmasına engel teşkil etmez. Sözleşmenin kulüp tarafından haksız veya futbolcu tarafından haklı sebeple feshi halinde, söz konusu kulüp yetiştirme tazminatına hak kazanamaz. Yetiştirme tazminatının hesabında yaş tashihleri dikkate alınmaz. Futbolcunun 23 yaşını doldurması halinde kulüp değiştirmelerinde yetiştirme tazminatı ödenmez…’’.

Türk Futbolunda Tazminat Davası 3: Türkiye Futbol Federasyonu’na Karşı Açılan Tazminat Davaları

Futbolcu ve kulüpler profesyonel futbolcu sözleşmelerinden kaynaklanan uyuşmazlıkların çözümü için TFF Uyuşmazlık Çözüm Kurulu’na (UÇK) başvurmaktadır. Ancak TFF’nin hasım olduğu uyuşmazlıkların çözümü genel mahkemeler aracılığıyla sağlanmaktadır.

TFF’nin hasım olduğu davalardan ilki TFF’nin sözleşmenin tarafı olduğu davalardır. Bu duruma örnek olarak; Fatih Terim ile TFF arasında milli takım teknik direktörlüğüne ilişkin akdedilen sözleşmenin 26.07.2017 tarihinde TFF tarafından tek taraflı olarak feshedilmesi verilebilir. Fatih Terim sözleşmesinin haksız olarak feshedildiği gerekçesi ile TFF aleyhine tazminat davası açmış, TFF ise sözleşmenin haklı nedenle feshedildiği gerekçesiyle davanın reddini talep etmiştir. Mahkeme ise davayı kısmen kabul ederek TFF’nin Fatih Terim’e 5.200.000,00 TL tazminat ödemesine hükmetmiştir.

TFF’ye aldığı kararların hukuka aykırı olduğu gerekçesi ile de dava açılmaktadır. Geçtiğimiz günlerde Fenerbahçe tarafından TFF’ye açılan 250.000.000,00 TL değerindeki tazminat davası ise Fenerbahçeli yöneticilerin tabiriyle ‘’numune bir dava’’. Gerçekten de ülkemiz tarihinde karşılaşmış olduğumuz bir dava değil.

Yukarıda da izah ettiğimiz üzere maddi tazminat davası ile gerçek ve tüzel kişinin hukuka aykırı bir eylem dolayısıyla malvarlığında meydana gelen zararın giderilmesi amaçlanmaktadır 2011 yılında şike iddiasıyla Fenerbahçe Spor Kulübü’ne ve yöneticilerine birçok yaptırım uygulandı ancak kulübün o dönem başkanı olan Aziz Yıldırım, Yönetim Kurulu Üyesi Şekip Mosturoğlu ve İlhan Ekşioğlu suçlamalara ilişkin 6 Kasım 2020 tarihinde beraat etti. Aynı zamanda bu sürecin bir kumpas olduğuna ilişkin olarak kulüp ‘’Kumpas Davası’’ şeklinde adlandırdığı bir dava da açtı. Fenerbahçe Spor Kulübü ilgili davalarda verilen kararlar da göz önünde bulundurulduğunda şike iddiasıyla kulübe uygulanan yaptırımların haksız olduğu ve bu nedenle kulübün uğradığı maddi zararın giderilmesi talebiyle tazminat davası açtı. Bu davanın muhatabının TFF olmasının nedeni ise ülkemizde futbol kulüplerine ilişkin yaptırım uygulayan ve ilgili süreçte Fenerbahçe Spor Kulübü’nün uyuşmazlık konusu ettiği kararları veren kurum olmasıdır.

Kısaca Türk futbolunda tazminat davası farklı gerekçeler ile sıkça karşımıza çıkmakta olup ilgili gerekçeler bu makalede kısaca açıklanmaya çalışılmıştır.

Kaynakça:

-Türkiye Futbol Federasyonu Profesyonel Futbolcuların Statüsü ve Transferleri Talimatı
-UÇK Kararı, E.2011/320, K.2021/442
-UÇK Kararı, E.2010/983, K.2021/441
-Yargıtay 13.HD Kararı, E.2015/1535, K.2016/513, 18.1.2016 T.